-
Во недела навечер, на 20 август 2017, сосема неочекувано ибез никаква најава, Србија ја затвори својата Амбасада во Скопје.Крајно невообичаено, го повлече целиот персонал “на консултации“во Белград. Такво нешто не се прави ни кога две земји се во војна.При затегнати и проблематични односи, вообичаено е наконсултации да се повлекува амбасадорот и, според тежината наситуацијата, подолго или пократко да не се враќа на должност. Тоа ејасна и сериозна порака за земјата домаќин. Српскава постапка,меѓутоа, ги надминува сите досегашни искуства и прашање е даливоопшто во дипломатската пракса, та дури и историја, има преседанкако овој? И кога има војни или природни катастрофи, воамбасадите обично се остава макар еден дипломат. Впрочем,според непишаната ама неприкосновена пракса, ако амбасадата сеостави без вршител на работите, се смета дека дипломатскитеодноси се прекинати. Во согласност со земјата домаќин, за вршителна работите може да се нотира и некој службеник, дури и домаќинотна амбасадата, се’ со цел да се избегне прекинот. Со овој потег,практично, Србија ги прекина дипломатските односи.Македонија, нормално, не инсистира на таа пракса бидејќиинтересите и на двете соседни држави го диктираат спротивното.Затоа, ние замижавме на едно око а Србија, свесна за својатаглупост, и на двете и затоа веднаш најави дека вработените воАмбасадата наскоро ќе се вратат.Чинам дека тоа беше минатото лето (2016), слична неумностнаправи и наш дипломат во Москва. Иако беше сам и вршител наработите, без никому да се јави, ниту на рускиот МИД а уштепомалку во нашето МНР, тој си заминал на одмор, надвор од Русијаи – ги прекинал дипломатските односи бидејќи не оставил заменик.Се разбира дека и Русите ништо не презедоа, ама нашиот срам инепрофесионалност си останаа.Српското објаснување дека чинот бил резултат на нивнатапретерана и агресивна изложеност на разузнавачки активностиможе да биде само приказна за покривање на крајно жестокатапостапка. Ако тоа навистина се случувало имало повеќе начини дасе реагира и спречи, без да се прави циркус. Белград, навистина,подоцна прецизира дека нашата Влада не е вклучена воспомнатите активности но дека биле нашите разузнавачки служби,заедно со странски. Што значи тоа?Агенцијата за разузнавање е единствен орган од овој вид, штоне е под ингеренција на Владата туку на претседателот надржавата. Дали обвинувањето од Белград, иако затскриено, можеда се однесува на неа и на него? Паралелно, српскиот разузнавач,кој е легално пријавен во српската Амбасада, беше крајнонедозволиво забележан во Собранието кога толпата се обиде да госпречи изборот на Џафери и ги нападна пратениците. Деновиве,според некои медиуми, тој изјавил дека “дозвола“ за тоа добил одсоветникот за национална безбедност на претседателот?! Далижешкиот костен (случајно?!) се префрла во вилата на Водно?Во секој случај “разузнавачкото“ објаснување за српскиотдрастичен потег е само лажното лице на целиот случај. Времето ќепокаже која е вистинската причина а ние сега можеме само дапретпоставуваме. Индикатори, сепак – има. Првите два беа Косовозаради УНЕСКО и руска ујдурма. Факт е дека приемот на Косово воУНСЕКО е српска преокупација и важно им е Македонија да бидевоздржана. Меѓутоа, тоа може да биде само споредна,дополнителна причина за една ваква, во основата бесмисленасрпска постапка. Косово и да се зачлени, нема да биде крај насветот и тоа му е јасно на Белград. Спинот, пак, дека Белградисполнува руско сценарио е – смешен. Србија е сериозна држава иединствена од Балканот со некаква глобална улога. Тоа може да сецени и по бројот на амбасадите во Белград, како и српските восветот ама уште повеќе преку развиените односи кои ги имаат соРусија, Кина, Индија… па и со САД, кои сега против Вучиќ, какоизгледа, подготвуваат нешто слично на “македонското сценарио“.Исто како и Груевски (февруари, 2011), и Вучиќ при неодамнешнатапосета на Вашингтон разговараше со потпретседателот на САД аконференцијата за печат ја одржа на улица!Според повеќе елементи, причина на српската експлозијапротив Македонија е стравот дека Атина се спрема да го признаеКосово. Неизбежно би следел и Кипар и во рамките на ЕУ биостанале само три земји на страната на Србија – Романија,Словачка и Шпанија. За Белград, тоа би бил тежок удар во
-
3загубената битка околу нивната поранешна покраина. Значи,причината е сепак Косово ама од поширок аспект а зачленувањетово УНЕСКО може да биде само формален повод. Неколкуте изјавина Дачиќ дека погрешиле што ни го прифатиле уставното име и такаја навредиле Атина, се серозна потврда на оваа теза. Дека тој стравне е случаен потврди и српскиот аналитичар, Бошко Јакшиќ, којредовно пишува колумни за “Нова Македонија“. Уште минататапролет (2016), тој со доза на сигурност најави дека до крајот одгодината Грција ќе го признае Косово. Тој морал да има релевантниинформации за така да се истрча, а нема дилеми дека српскиимператив е тоа да се спречи. Токму затоа и оваа српска вреваоколу Македонија може да се стави во тој контекст.Колку Србија ја постигна целта со Грција, ќе покаже времето.Пораката дека сме им заеднички душман беше нагласено силнаама тешко дека ќе биде доволна без нови, додатни докази. Атина еза прв пат под жесток притисок од САД да ја прифатат нивнатаформула за нашето име, без веднаш таа да биде ерга омнес, штотешко може да помине кај нив. Арно ама, САД силно се залагаат заотпис на (добар дел од) грчкиот долг, додека Германија е одлучнопротив. Прашањето за Грција е да се биде или не а САД не праватништо за џабе. Косово и Албанците се нивни бисер балкански ипризнавањето од Грција им е исклучително важно, што ќе бидетежок пораз за Србија.Со преземениот чекор кон Македонија, Србија дипломатски сепосрамоти. Мораше да голтне и голема кнедла, правејќи се’ можноза враќање во нормала. Сепак, ние не знаеме на што сме. Немамеинформации што се случува во позадината на случајот ниту што ќеследи. Ако е точна оваа претпоставка, Атина ќе бара уште многуповеќе и на Белград нема да му биде лесно. Нашата позиција еисклучително слаба и сите калкулираат со наши отстапки. Напресот на двата министри во Ниш, се виде дека разговорите биленепријатни. Нашиот подобро се држеше додека Дачиќ на моментипелтечеше не знаејќи што да каже.Брисел сега тврди дека не се мешал бидејќи се’ брзо серешило, што апсолутно не е точно. Вашингтон е покоректен бидејќиси молчи. Сите можат да бидат сосема уверени дека по инцидентот,веќе утредента сабајле, телефонските линии на Белград со
-
4Вашингтон и Брисел биле вжештени. Бидејќи рускиот спин е крајноопасен за тие преку барата, можеме само да замислиме какви седирективи САД давале за состојбите да се вратат под (нивна)контрола. Бирократчињата од Брисел, пак, без можност да имаатсвој став и политика, сигурно само ги повторувале рефрените одВашингтон. Ние сме им важни бидејќи почнавме со виткање на’рбетот и тоа не смее да прекине. Така, Белград воопшто немашепростор да продолжи со ујдурмата.Балканското буре барут повторно е на маса. Трилатералата воСолун (Ципрас, Борисов, Вучиќ) воопшто не беше случајна. Безникакво сомнение, главна тема бевме ние. Во сите овие бури,Македонија е цело време дел од пасивата. Засега нема сигналидека се будиме од длабокиот сон иако нашата судбина е вопрашање. Во добра мерка, таа се’ уште зависи (и) од нас самите. И,место да тргнеме во одбрана на нашите универзални права, сеслучува сосема спротивното: најавите се дека сме спремни да гижртвуваме нашите фундаментални интереси. Докази – договорот соБугарија и законот за албанскиот јазик. Ако е така, бргу ќе гообереме бостанот и Македонците ќе станат историска категорија.Ристо НиковскиСептември, 2017
Previous Post: МАНГУПОТ ОД ПЈОНКЈАНГ
Next Post: ВЕЛИНОВСКА